Sperm DNA Hasar Paneli
(Spermiyogram, Semende Flowsitometrik ROS Analizi, Semende Apoptozis Tayini (ANNEKSİN), Sperm DNA Hasar Testi şeklinde kombin bir çalışmadır . Genetik birimi Dış Lab çalışmasıdır.
Çocuk sahibi olmak isteyen çiftlerin tahmini %20 kadarı üreme istemelerine rağmen çocuk sahibi olamıyorlar. Genellikle olguların çoğunda illa ki mantıksal ve bilimsel olarak erkek faktörü de sorumlu tutulmaktadır. Çoğu zaman erkek kısırlığında özel bir neden belirlemek her zaman mümkün olamaz. İdioyopatik kısırlık olarak tanımladığımız bu durumda en fazla düşünülen olasılık ise serbest oksijen radikallerine bağlı oksidatif stres ve buna bağlı olarak oluşan (sperm hareketi) sperm motilite düşüklüğü ve sperm DNA hasarı dır.
Hidrojen peroksite (H2O2) benzer Serbest Oksijen Radikalleri (ROS) (reaktif oksijen) spermatozoitlerin hem motilitesini (hareket kabiliyetini) etkilemekte hem de DNA yapılarında bozulmalar oluşturabilmektedirler. Kısır erkeklerin %30 ila 80’inde ROS faktörünün önemli katkıları olduğu araştırmalar sonucu belirlenmiştir. ROS miktarı vücudun antioksidan savunma bariyerinin üzerine çıktığı zaman oksidatif stres başlar. Spermler genel olarak bu oksidatif strese son derece duyarlı hücrelerdir. Aslında belli düzeyde ROS vücut için son derece gerekli bir mekanizmadır; hatta fertilizasyon için bir miktar oksidatif strese ihtiyaç dahi duyulur. Mesele bunun normal sınırların üzerinde abartılı bir şekilde gerçekleşmesidir. Aşırı ROS lipid peroksidasyonuna, spermlerde motilite kaybına ve DNA hasarına yol açarak sperm fonksiyon bozukluğuna neden olmaktadır. Bu da klinikte sperm parametrelerinde bozulma olarak karşımıza çıkar.
_jp.jpg)
Spermdeki ROS’un genel olarak iki sebebi vardır. Öncelikle en temel kaynak lökositlerdir ve aşırı miktarda ROS üreterek spermlerin fonksiyon bozukluğuna yol açarlar. Diğeri ise gelişmemiş hücreler yani tam olgunlaşmamış spermatozoit hücreleridirler. Öncelikle spermlerin mitokondrileri ve plazma zarlarında da ROS ortaya çıkmaktadır. Mitokondrilerde NAD bağımlı oksiredüktaz, plazma membranında ise NAD bağımlı oksidaz yapısı üzerinden sisteme bol miktarda ROS bırakılır. Semen içinde oksidatif strese karşı koyan antioksidan mekanizmalar da vardır. Superoksid dismutaz, katalaz, glutatyon peroksidaz, glutatyon transferaz, hidroperoksidaz gibi enzimlerle askorbik asit (c vitamini) glutatyon, karnitin, ubiquinol beta-karoten,melatonin, taurin gibi aminoasitler vitaminler hormon gibi bileşikler oksidatif yıkıma karşı spermatozoitleri koruyan oluşumlardır. Diğer yandan tütün ve türevleri kullanımı, sanayi atıkları, hava kirliliği, varikosel rahatsızlığı, ürogenital enfeksiyonlar gibi dış faktörler spermde ROS yükselişine sebep olarak sperm DNA hasarına yol açmaktadırlar.
Glutatyon antioksidan immün sisteminin en önemli yapı taşıdır. Glutamat, glisin ve sisteinden oluşan bir bileşendir. Selenyum ve E vitamini ile beraber hareket ederler ve glutatyon peroksidazı enzimi sayesinde serbest oksijen radikalinin parçalanmasını gerçekleştirirler.
_.jpg)
Antioksidan kapasitesinin kullanıldığı bir başka süreç ise tek karbon siklusudur. Bu sistemde homosistein’in metionine ve sistine dönüşümü gerçekleşerek vücudun antioksidan savunma sistemleri tetiklenerek harekete geçirilmektedir. Betain, riboflavin (B2), niasin (B3) pridoksin (B6), kobalamin (B12) ve folik asit bu sistemde yer alan oluşumlardır. Sistemin normal biçimde çalışması sistemi aşırı homosistein seviyesinden kurtararak DNA hasarlarının oluşmasına engel olur. Diğer yandan glutatyon oluşumunu artırarak antioksidan blokaj sisteminin de harekete geçirilmesini sağlar.
Sperm DNA hasarının seviyesi çok az miktarda bu testi çalışabilen özel laboratuvarlarda ölçülebilmektedir. Özellikle sebebi belirsiz kısırlık, tekrarlayan düşükler ve tüp bebek denemeleri ve sonuç alınamama durumu söz konusu ise sperm DNA hasarına (DNA Fragmantasyon İndeksi – DFI) bakılmasında fayda vardır. Verilen antioksidan tedavisine olan yanıtı takip için de DNA Fragmantasyon İndeksine de bakılması gerekmektedir. Bu konuda en yaygın kullanılan test TUNEL flow methodudur. Bu teste göre %30’un üzerindeki DNA Fragmantasyonu genel olarak önemli derecede patolojik, %15 altı ise tümüyle normal indeks olarak kabul edilmektedir. Diğer yandan panel içinde çoğu kez ROS analizi ve Anneksin Apotozis indeksleri de test edilmektedir. Toplanan network verileri yorumlanarak tanı ve tedavi için en uygun antioksidan tedavisi belirlenebilmektedir.
Sperm DNA Hasar Paneli
-
Semende Oksidatif Stres Tayini (ROS analizi)
-
Sperm DNA Hasar Testi (Tunel Flow)
-
Semende Apoptozis Testi (Anneksin)
Kaynaklar:
-
Oxydative stress and antioxidants for idiopathic oligoasthenoteratospermia: Is it justified? Ashok Agarwal – Indian Journal of Urology 2011 vol:27 74-85
-
Antioxidant therapy in idiopathic oligoasthenoteratozoospermia Ahmad Majzoub Indian Journal of Urology 2017 vol:33 207-214
-
Erkek İnfertilitesinde Antioksidan Tedavinin Yeri – Dr. Tuna Karatağ ve ark Androloji Bülteni 2013
-
Oksidatif stresin fertiliteye etkisi ve infertil erkeklerde antioksidan tedavinin yeri. Dr. Selahattin Çayan ve ark Androloji Bülteni 2015
-
İdiyopatik erkek infertilitesinde güncel medikal tedavi yaklaşımı. Dr. Mehmet Zwynel Keskin ve ak Androloji Bülteni 2016
-
Tek karbon siklusu üzerinden etki eden tamamlayıcı tedavilerin erkek infertilitesindeki yeri. Dr. Halit Lütfi Canat Dr. Ateş Kadıoğlu
Sperm DNA hasarı, sperm ROS hasarı, serbest oksijen radikalleri ve erkek infertilitesi, antioksidan tedavi, erkek infertilite sorununda serbest radikaller, tunel test, DNA fragmantasyon indeksi
| GEN ADI | X |
| TEST KODU | ANP0010 |
| OMIM NUMARASI | -1 |
| KALITIM ŞEKLİ | -1 |
| SİNONİM | -1 |
| KLİNİK KULLANIM ALANI | Sperm DNA Hasar Paneli, ROS, Apoptozis Testi – Anneksin ve Sperm DNA Hasarı testlerini kapsamaktadır. |
| YÖNTEM | FLOW SİTOMETRİ |
| MATERYAL TÜRÜ | Semen |
| MATERYAL MİKTARI | 3 mL |
| RAPORLAMA SÜRESİ | 10 GÜN |
Not: Laboratuvarımızda bu testten farklı olarak sadece “sperm dna hasar testi” de yapılmaktadır. Genetik Panel şeklinde olmayan bu normal sperm DNA hasar testinde , ROS ve Anneksin çalışılmamaktadır. Sperm örneği taze alınıp hemen gün içi çalışılan bir testtir , bu sebeple şehir dışı örnek kabul edilememektedir.