Vitamin D Testi

(1,25 Vitamin d3, 25 OH vitamin d, vitamin d3, cholecalciferol, calsitriol)

D vitamini (cholecalciferol) yağda çözünen bir vitamin olarak tanımlanmıştır. Her ne kadar vitamin olarak sınıflandırılmış olsa da fonksiyonları ve etki mekanizmasına baktığımızda aynı zamanda çok önemli bir pro-hormondur.

D vitamini, çok az gıdada doğal olarak bulunur, bazı gıdalara ilave edilir ve bir besin takviyesi olarak bulunur. Vücutta kolesterol molekülünden güneş ışığının da katkısıyla (UVB) bir dizi reaksiyon sonucunda sentezlenir. Bu nedenle normal düzeylere ulaşabilmesi için günlük düzenli olarak güneş ışığına maruz kalmak önemlidir.

Hayvansal kolesterol kaynaklı olan D vitamini kolekalsiferol (cholecalciferol), bitkisel kolesterol kaynaklı olan vitamin D ergokalsiferol olarak adlandırılır.

Vitamin D kanda iki formda bulunur. Birisi total vitamin D ( 25 OH vitamin D), büyük kısmı vitamin d bağlayıcı proteine bağlıdır ve bu sayede kanda taşınır. Diğeri aktif vitamin d3(1,25- dihidroksi vitamin D3) böbrekte aktive edilen formudur. Bu formun kandaki ömrü kısadır.

Vitaminler genel olarak vücudun normal büyüme ve gelişmesi için ihtiyaç duyduğu maddelerdir. D vitamininin en iyi açığa kavuşturulmuş etkisi kemik ve kalsiyum metabolizması üzerine olan etkileridir. Kemik dokunun ana yapıtaşlarından biri olan kalsiyumun emilimini sağlar. Etkilerini sağlayan formu aktiflenmiş olan 1,25-(OH)2-d3 (1,25-dihydroxyvitamin D) formudur.

D vitamini (d3) açısından zengin gıdalar arasında yumurta sarısı, tuzlu su balıkları ve karaciğer bulunur. Bu ve benzeri gıdalarla alım ve vücutta senteze rağmen eksik kalması durumunda hazır preparatlar şeklinde alınabilir. Dışardan destek olarak almadan önce laboratuvarda kan düzeyinin ölçümünün (d3 tahlili, d3 vitamini testi) yapılması oldukça önemlidir. Çünkü D vitamini toksisiteye neden olabilen nadir vitaminlerden biridir.

D vitamini eksikliği osteoporoz veya rikets gibi kemik hastalıklarına neden olabilir. Aynı zamanda sinir, kas ve bağışıklık sistemleri gibi vücuttaki birçok sistemde önemli rolleri vardır. Bu nedenle son yıllarda tıp dünyasında en çok araştırılan moleküllerden biri olmuştur. Yapılan araştırmalar sonucunda kanser, tip 1 diyabet ve multiple scleroz gibi hastalıklara karşı da d3’ün koruma sağlayabileceği düşünülmektedir.

Dışardan düzenli olarak D vitamini ( 25 OH D, 25-hydroxyvitamin D ) takviyesi alması gereken kişiler;

• Yaşlılar
• Anne sütü ile beslenen bebekler
• Teni koyu renk olan kişiler
• Karaciğer hastalıkları, kistik fibroz ve Crohn hastalığı gibi belirli rahatsızlıkları olan kişiler
• Gastrik bypass ameliyatı geçiren kişiler

D vitamini (1,25-(OH)2 D) vücutta çoklu bir role sahiptir;

• Kemik ve diş sağlığının sürdürülmesi
• Bağışıklık sistemi, beyin ve sinir sisteminin sağlığına destek olmak
• İnsülin seviyesini düzenlemek ve diyabet yönetimine yardımcı olmak.
• Akciğer fonksiyonu ve kardiyovasküler sağlığa destek olmak.
• Kanser gelişiminde rol oynayan genlerin ifadesi üzerine etkilidir.

Son dönemlerdeki çalışmalara göre dünya nüfusunun önemli bir kısmında D vitamini eksikliği olduğu düşünülmektedir. Günlük 15-20 dakikalık düzenli güneşe maruz kalma yeterli D vitamini üretilmesini sağlamasına rağmen bu eksikliğin nedeni D vitamininin hızlı bir şekilde parçalanmasıdır. Özellikle kış mevsimi gibi güneş ışığına yeterince maruz kalınmadığı dönemlerde depolar yeterli desteği sağlayamaz.

Önerilen günlük D vitamini alım miktarları;

• Bebek (0-12 ay): 400 IU d3
• Çocuk (1-18 yaş): 600 IU d3
• Yetişkin : 600 IU d3

Vücutta D vitamini sentezi için cildin güneş ışığıyla direkt olarak temas etmesi gerekir. Güneş koruyucu kremler D vitamini sentezini azaltır. 30 faktör bir koruyucu krem D vitamini sentezini % 95’e kadar azaltabilir.

D vitamini eksikliğinde ortaya çıkabilecek semptomlar;

• Sık sık hastalanma ve enfeksiyon
• Yorgunluk
• Sırt ve kemik ağrıları
• Depresyon
• Yara iyileşmesinin bozulması
• Saç dökülmesi
• Kas ağrısı

D vitamini testi için kabul edilen referans değerler;

• Normal değer > 30 ng/mL
• D vitamini eksikliği; 20-30 ng/mL
• D vitamini yetmezliği; küçük 20 ng/mL

olarak kabul edilmektedir.

D vitamini testi yaptırmak için koldan alınan bir tüp kan yeterlidir. Zorunlu bir durum olmadıkça 10-12 saatlik açlık sonrası kan alınır. Vitamin D testi araştırılırken internet ortamında oldukça farklı yazım formatlarıyla arandığı görülmektedir.

Bu formatlar aşağıdaki gibidir;